Er is een tijdslijn gemaakt waar u de geschiedenis kunt volgen. klik op een jaartal dan krijgt u de desbetreffende informatie.
100 hoeven
In november 1282 verkregen de cisterciënzers van de St. Bernardsabdij te Hemiksem van Arnout van Leuven, heer van Breda, een gebied van honderd "hoeven" (ca. 1550 hectare). Dit gebied grensde aan gronden die de abdij al eerder van hem had gekocht. Kort na 1282 stichtte de abdij de uithof "Bovendonk" op een hoger gelegen stuk land, een donk, ten westen van de nederzetting waaraan de uithof zijn naam ontleende.
De verkoopakte van 1282 wordt de geboorteakte van Hoeven genoemd.
(jaarboek no.6, Onder Abten van St. Bernards)
Korenmolen
Bij een akte van 24 juni 1291 keurde Raso van Gaveren, heer van Breda, goed dat de abdij een molen op zou richten nabij de Halderberg. In 1673 werd de versleten molen afgebroken en vervangen door een halfgesloten standerdmolen. De molen werd in 1931 gesloopt.
(jaarboek no.16, De korenmolen op het Hoevense Moleneind)
Kerk
Tussen 1291 en 1298 wordt er een kerk gebouwd op de hoogste Halderberg. Aanvankelijk moesten de monniken van Bovendonk met de andere inwoners van Halderberghe naar Gastel om aan hun kerkelijke (paas)plicht te voldoen, maar op 31 maart 1310 verleende de pastoor van Gastel toestemming tot de oprichting van de parochie in Halderberghe. Omstreeks 1400 wordt het kerkgebouw vervangen door een stenen kruiskerk, welke rond 1500 vervangen werd door een nieuwe kruiskerk. Kort na 1580 wordt de Hoevense kruiskerk door brand grotendeels vernield. Daarvan zal de kerk niet meer in zijn oorspronkelijke staat worden hersteld. Vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, op 29 oktober 1944, wordt de toren door de Duitsers opgeblazen, waardoor ook het middenschip zwaar beschadigd wordt. In 1958 had de gemeenteraad het besluit genomen de laatste overblijfselen van de kerk te laten ruimen.
(jaarboek no.5, De Hoevense parochie van Sint Jan de Doper (1310-1989))
De Ouden Moerdijk. Voorloper van de AMP. Moernering in Hoeven.
In 1390 verleende abt Jordaen aan de Gastelaren Willem vander Mere en Jan Jansone van Overhesselake en hun metgezellen een moerconcessie in de parochie van Hoeven. Dit moergebied, de Ouden Moerdijk, omvatte een deel Sint Maartenspolder en een deel bij de Hoop. In 1399 verkocht de abdij aan de eerder genoemde Gastelaren een tweede moerconcessie ten noorden van de Sint Maartenspolder.
(jaarboek no.25, De Bedijking)
De Hoevense Beemden
Abt Petrus de Santvliet besluit, met goedkeuring van de hertog van Brabant, de moerconcessies in te trekken en de relatief hoger gelegen gronden uit te geven aan de "goede luijden" van Hoeven. Deze uitgifte van 12 juni 1409 is het begin van het waterschap De Hoevense Beemden. Poldersdijk.
(jaarboek no.1, De oudste geschiedenis van de Hoevense Beemden)
Sint Maartenspolder
In een uitgiftebrief van 8 oktober 1483 bevestigde abt Martinus Blijleven de uitgifte door het klooster van een buitengors en een stuk land dat genoemd werd de Ouden Moerdijk (de latere Sint Maartenspolder) om bedijkt te worden.
(jaarboek no.25, De Bedijking)
Pastorie
Na de Vrede van Munster in 1648 moest ook te Hoeven de kerk worden ontruimd en aan een handjevol protestanten worden overgedragen. De traditie wil, dat de Hoevense katholieken na 1648 jarenlang gekerkt hebben in een schuur aan de Palingstraat. Pastoor Van Binckhorst vergunt de katholieke gemeente bij akte van 14 februari 1681 een schuurkerk te bouwen. Michiel Otgens, rentmeester van de abdij van Sint Bernard, koopt daartoe een huis met schuur in het dorp dat tot pastorie bestemd wordt. De Staten-Generaal verlenen op 25 mei 1767 aan de roomse gemeente van Hoeven toestemming om een nieuwe schuurkerk te bouwen. In 1781 wordt er begonnen met de bouw van een nieuwe pastorie. In 1929 wordt het als gemeentehuis in gebruik genomen.
(jaarboek no.5, De Hoevense katholieken in de schuilkerkperiode (1648-1795))
pastorie
Windwatermolens
Om de kwaliteit van de Hoevense Beemden te verbeteren en daardoor de opbrengsten te vergroten wordt in 1756 een windwatermolen gebouwd in de Hoevense Beemden. De aanbesteding vond plaats op 17 september 1756 In de Trompet. Schout Christiaen Rijcken legt de eerste steen op 6 november 1756. In 1881 wordt de molen ontmanteld en vervangen door een stoomgemaal.
(jaarboek no.1, De windwatermolen in de Hoevense Beemden)
Verslechtering van de afwatering maakte ook in de St. Maartenspolder de bouw van een windwatermolen noodzakelijk. De aanbesteding van de bouw vond plaats op 20 september 1756 in 's Landshuis de Edenqueeck. De eerste steen werd gelegd op 17 november 1756 en de oplevering van de molen vond plaats op 7 november 1757. In 1906 werd de windwatermolen vervangen door een stoomgemaal. Op 8 januari 1907 werd de installatie in bedrijf gesteld.
(jaarboek no.25, Bestuur en Beheer)
Hoeven en Sint Maartenspolder
In 1810 werd het in 1806 gestichte Koninkrijk Holland ingelijfd bij het keizerrijk Frankrijk. In het kader van de reorganisatie van het lokale bestuur werden in november 1810 de twee afzonderlijke jurisdicties of heerlijkheden Hoeven en Sint Maartenspolder samengevoegd tot één gemeente.
(jaarboek no.25, Bestuur en Beheer)
Burgemeesters
Nadat de prins van Oranje op 2 december 1813 de soevereiniteit der Verenigde Nederlanden had aanvaard, werd Hendrik Willem Gerlagh door de gouverneur van de provincie op 28 mei 1814 tot eerste burgemeester van Hoeven benoemd.
Hendrik Willem Gerlagh werd in Middelburg gedoopt op 22 maart 1764 als zoon van Johan Louis Gerlagh (schout van Hoeven) en Philippa Geertruida Thomasina Gerlagh. Op 21 augustus 1786 trouwde hij te Hoeven met Sabina Willemina Noey. Hendrik Willem Gerlagh overleed in Hoeven op 17 december 1855.
(jaarboek no.12, Zo vader zo zoon)
Andere burgemeesters van de Gemeente Hoeven waren:
- Adriaan van Eekelen 1833-1855. Uit Hoeven
- Cornelis Broekhoven 1855-1892. Uit Hoeven
- Bernardus Marinus van Meer 1892-1928. Uit Hoeven
- Petrus Jozephus Jansen 1928-1944
- A.J. de Krom 1946-1967
- Franciscus Twaalfhoven 1967-1986
- A.F.W. Osterloh 1986-1997
Hoeven en Sint Maartenspolder
In 1810 werd het in 1806 gestichte Koninkrijk Holland ingelijfd bij het keizerrijk Frankrijk. In het kader van de reorganisatie van het lokale bestuur werden in november 1810 de twee afzonderlijke jurisdicties of heerlijkheden Hoeven en Sint Maartenspolder samengevoegd tot één gemeente.
(jaarboek no.25, Bestuur en Beheer)
Hervormde Kerk
Op 30 november 1817 werd het hervormde kerkgebouw in de Bovenstraat ingewijd. Sedert 1923 was het kerkje als zodanig buiten gebruik. Met ingang van 1942 werd het kerkje verhuurd aan het katholieke kerkbestuur als schoolbestuur van de meisjesschool om dienst te doen als uitbreiding voor de naast het kerkje gelegen gymlokaal. Nog hetzelfde jaar nam de burgerlijke gemeente de huur over. Wel behield de hervormde gemeente het recht in het kerkje godsdienstige bijeenkomsten te houden buiten de gewone schooluren. Gedurende het verblijf van Zeeuwse geëvacueerden in de periode 1942 - 1946 en in februari - maart 1953 zijn op zondag regelmatig diensten gehouden. In december 1953 werd het kerkje aan de burgerlijke gemeente verkocht.
(jaarboek no.5, De hervormde gemeente Hoeven en ook Jaarboek 7.)
Heimolen (geen Hoeven meer)
heimolen
Petrus van Broekhoven exploiteerde in 1823 op zijn boerderij in de Achterhoek een rosmolen. Om bij zijn boerderij een windkorenmolen te laten bouwen diende hij in het voorjaar van 1826 bij de Koning een verzoek in. Nadat het verzoek tot driemaal toe werd afgewezen krijgt zijn zoon Marijn van Broekhoven bij Koninklijk Besluit van 18 oktober 1828 toestemming om een windkorenmolen te laten bouwen. In 1844 werd de versleten, uit tweedehands materialen samengestelde molen vervangen door een nieuwe en grotere korenmolen.
(jaarboek no.10, De Heimolen in de Hoevense Achterhoek)
St. Anna-gesticht + onderwijs
In 1834 werd in de Bovenstraat het St. Anna-gesticht in gebruik genomen. Al spoedig kon er ook met een bewaarschooltje worden begonnen, waar niet alleen meisjes, maar ook jongens terecht konden. Het Hoevense klooster kreeg in 1887 de H. Maagd Maria als patrones toegewezen. In 1897 werd er een nieuw klooster gebouwd. Het klooster werd in 1959 opgeheven.
(jaarboek no.5, De Hoevense parochie van Sint Jan de Doper (1310-1989))
Treinstations
Op 20 juli 1854 kreeg Breda/Etten een aansluiting op de spoorwegverbinding vanuit Roosendaal. Het baanvak Oudenbosch - Zevenbergen werd op 24 december 1854 in gebruik genomen. Bij beschikking van 26 juni 1854 willigde de minister van Binnenlandse Zaken het verzoek in voor een halte in Bosschenhoofd. Op 20 oktober verdween de 'provisionele halte' weer, maar op 29 april 1855 werd goedgevonden om de halte weer te herstellen. Op 15 mei 1855 viel het besluit voor het openen van een 'facultatieve' halte aan de Heul. In 1939 werd het Hoevense haltegebouw afgebroken.
(jaarboek no.19, De spoorweghalte Hoeven)
Keienpomp
In 1855 werd de versleten houten pomp op de Markt vervangen door een hardstenen pomp, in de volksmond de keienpomp genoemd. In 1994 kreeg de Keienpomp een nieuwe plaats bij de herinrichting van de St. Janstraat.
(jaarboek no.13, De dorpspomp in Hoeven)
Openbare school
Op 1 december 1882 wordt in Bosschenhoofd een openbare lagere school geopend. De school deed dienst tot juni 1968.
(jaarboek no.2, De stichting van de openbare school)
Parochie Bosschenhoofd
In 1886 wordt in Bosschenhoofd een parochie opgericht. Op 5 juli 1886 was de definitieve grensscheiding van de nieuwe parochie gereed en volgde de officiële benoeming van J.A.A. van Breugel tot pastoor van de nieuwe parochie. De nieuwe parochie kreeg als patroon het H. Hart van Jezus. De bouw van de kerk begon in mei 1886 en op 30 november 1886 kon de nieuwe kerk al worden ingewijd.
(jaarboek no.2, Oprichting van de parochie)
Stoomtramweg
kerkzicht
De Zuid-Nederlansche Stoomtramwegmaatschappij (ZNSM) te Breda opent op 17 augustus 1890 de tramlijn Etten-Hoeven-Oudenbosch-Steenbergen. Aanvankelijk rijden er paardentrams, maar nadat de laatste kruising van de tramlijn met de spoorlijn is gerealiseerd worden er stoomtrams ingezet.
(jaarboek no.15, Twee eeuwen gemeentebestuur Hoeven (1813-1996))
Rust en orde
In de eerste tien jaar van de twintigste eeuw gebeurde er, als we naar de berichtgeving in de kranten kijken, weinig bijzonders in de gemeente Hoeven. Zo was er de verplaatsing van het station Seppe, verharding van de Heul, St. Caecilia bracht wat leven in de brouwerij. Er was aandacht voor wegen en vervoer. De veiligheid van de burger werd gewaarborgd, ook tijdens de kermisdagen. Maar vooral was er de landelijke dorpsrust.
(jaarboek no.17, Honderd jaar nieuws vergaren)
Niet alleen ellende
Evenals tegenwoordig werd in dit decennium aandacht besteed aan het milieu en de onderwijsfinanciën. Nog eenmaal werd er in deze periode gefeest, nu omdat het koninkrijk honderd jaar bestond. Maar daarna was het ellende troef door de Eerste Wereldoorlog. Na de oorlog kwam het verenigingsleven weer op, onder meer de duivensport.
- Het retraitehuis
- Het onafhankelijkheidsfeest
- Belgische vluchtelingen in Hoeven
- Het eerste vliegtuig in Hoeven
De gemeenschappen veranderen
Tot aan de beurskrach van New York in 1929 is er in de jaren twintig sprake van vooruitgang. Zowel in Hoeven als Bosschenhoofd wordt er een nieuwe rooms-katholieke kerk gebouwd, waardoor het straatbeeld duidelijk verandert. De gemeente krijgt een andere burgemeester, de jongste van Nederland, en eentje die van aanpakken weet. Er komt elektriciteit en waterleiding. De Hoevense Beemden worden ontwaterd.
- Elektriciteit
- Goed drinkwater
Economische crisis
Uiteraard is ook in Hoeven en Bosschenhoofd de economische crisis duidelijk te merken geweest. De mogelijkheid om aangesloten te worden op een gasleiding, de aanleg van de Halderbergselaan en de boorbedrijvigheid in Bosschenhoofd duiden toch op een zekere materiële welvaart. En in de vrije tijd moest er ook geschaatst kunnen worden. Of, zoals jonge socialisten, kamperen op de “rooie hei”. Maar de tweede wereldbrand kondigde zich al aan en dat ontging de mensen in Hoeven niet.
- Het Posthuis verdween
- Het Hooghuis verdween
- Gas
Oorlog op oorlog
Uiteraard wordt deze periode hoofdzakelijk bepaald door de Tweede Wereldoorlog en de nasleep ervan. (in jaarboek 8 wordt uitgebreid verslag gedaan van de oorlog en de bevrijding). In deze turbulente tijd gebeurden er ook andere gebeurtenissen, zoals: de oprichting van de voetbalclub, de benoeming een nieuw hoofd der school en het ontstaan van het Vliegveld Seppe. De uitzending van “onze jongens” naar Nederlands-Indië.
- Een middeleeuws monument verdwijnt.
- De bevrijding
(jaarboek no.17, Twee eeuwen gemeentebestuur Hoeven (1813-1996))
Nederland herrijst
Het eerste volledige decennium na de Tweede Wereldoorlog. Nederland is nog volop bezig zich te herstellen van de oorlogswonden, maar wordt opnieuw getroffen door een ramp: de watersnood van februari 1953. Gelukkig voor Hoeven is de gemeenschap er maar zijdelings bij betrokken. Het herstel van de oorlogsellende is ook zichtbaar in een grote opbloei van het verenigingsleven met name de Katholieke Bond van Ouderen en de Katholieke Arbeiders Jeugd. Meer aandacht voor de woningbouw probeert de woningnood te verminderen en de kwaliteit van woningen te verhogen. In het kader van heropbouw past evenzeer, dat er voor verschillende plannen die gemaakt worden, een basis wordt gelegd door bijvoorbeeld sociaal onderzoek. De gemeente Hoeven is, samen met andere gemeenten in West-Brabant, tot ontwikkelingsgebeid verklaard. Daardoor komen er faciliteiten voor de verbetering van de werkgelegenheid. Ook de middenstand profiteert van de toenemende welvaart. De betekenis van de godsdienst in het leven van alledag gaat echter veranderen. De Christoffelvereniging in de vorm van de autozegening blijkt echter onverwoestbaar. Het zusterklooster in de Bovenstraat komt daarentegen leeg te staan. De jaren vijftig staan vooral in het teken van Bosbad Hoeven: een Hoevens initiatief met een nationale uitstraling. In het midden van de eeuw staan we op een kruispunt van nieuwe ontwikkelingen.
Gedroomde vrijheid
De jaren zestig van de twintigste eeuw zijn de jaren van de gedroomde vrijheid. Op allerlei terreinen worden als knellend ervaren banden losgegooid. Het geloofsleven democratiseert; in de kerken nemen steeds meer leken taken van de geestelijkheid over. Het Tweede Vaticaans Concilie krijgt een Nederlands radicalere variant in het Pastoraal Concilie van Noordwijkerhout. Vrijheid komt er ook op het terrein van de loonpolitiek. Na zo’n twintig jaar zuinig aan doen gaat de vakbeweging looneisen stellen: de lonen schieten omhoog. Dat leidde tot een bloeiende vrijetijdsindustrie. In de rock-, beat- en popmuziek zingen jongeren zich vrij. In Hoeven komen kerk- en jongerenmuziek bij elkaar in het jongerenkoor en optredens van de Parc Set tijdens de parochiemis. Betrokkenheid vanuit een religieuze basis bij de Derde Wereldproblematiek uit de actiegroep Camilo Torres tijdens het dorpsprotest tegen de huisvesting van gastarbeiders op Bovendonk. Ook in deze periode bloeit het verenigingsleven, wat zich onder meer uit in de oprichting en verdere uitbouw van het Hoevens carnaval. Aandacht is er ook voor ons cultuur-historisch erfgoed in steen. Het Hooghuis verdween, terwijl in de boerderij met de muurankers uit 1667 aan de Goudbloemsedijk een feestje gevierd werd.
- Een zeppelin bij Campie.
Als nijvere bijtjes
De autoloze zondagen in de eerste helft van de jaren zeventig, veroorzaakt door een olieboycot onder meer tegen ons land, zijn niet het enige wat die periode is bijgebleven. Ook de twee keren, dat het Nederlands voetbalelftal net geen wereldkampioen werd. Nieuwe initiatieven als Homiko en de oprichting van peuterspeelzalen tonen de veranderingen die plaats hebben gehad in de Hoevense en Bosschenhoofdse gemeenschap. Maar (Joegoslavische) vreemdelingen werden niet door iedereen met open armen ontvangen. Wel werd er gejuicht, toen het gevaar van het kruispunt Maple Farm eindelijk bezworen was. Het noviciaatshuis in Bosschenhoofd. Een gemeenschap als een nijver bijenvolkje in zijn korf.
- De Bosbad fietsvierdaagse
- Het Kompas
(jaarboek no.18, Twee eeuwen gemeentebestuur Hoeven (1813-1996))
In 700 jaar naar 8000 plus
In deze periode kijken we vooruit en kijken we terug. Bovendonk is bezig een nieuwe bestemming op te bouwen. In de Hoevense Beemden nadert de ruilverkaveling haar afronding en komen er nieuwe bewoners. We vieren een jaar lang dat Hoeven 700 jaar zou hebben bestaan en Bosschenhoofd viert mee. Maar we moeten jaren wachten op een historisch gedenkboek, dat er uiteindelijk niet komt. Van de festiviteiten blijkt de HOBO-buurtzeskamp een blijvertje te zijn. Nog meer feest is er in de jaren tachtig als de gemeente Hoeven de achtduizendste inwoner begroet en de Rabobank de respectabele leeftijd van 75 jaar heeft bereikt. We staan stil bij de soap rond de benoeming van een gemeentesecretaris, maar de achtergrondinformatie bij het Gerard van Slobbehuis is van een andere orde.
- de opstanding van Bovendonk
Leve De Honderd Hoeven
In deze periode is er vreugde om de redding van het “oude Watermachien” in de Hoevense Beemden en van de Sterrenwacht. Een nieuw onderkomen voor het Hoevense jeugdwerk is aanleiding om in de geschiedenis daarvan te duiken. En het opgaan van de gemeente Hoeven in een gemeente Halderberge heeft in de jaren negentig heel veel gemoederen beziggehouden. We concluderen dat de festiviteiten rond de viering van het 700-jarig bestaan voortgang vonden in de Polderloop. Met blijdschap verwelkomen wij de geboorte van een echte Hoevense Bonte Avond, eigenlijk alleen door insiders volledig te waarderen. Waardering is er ook voor de pogingen op de Reuzelaar om de Sintermaartensviering levend te houden, terwijl de Mariaschool zich heeft verscholen in de schaduw van enkele bomen.
